Utladalen, Vettisfossen, Vettismorki

Øvre Årdal to nieduże, przemysłowe miasteczko w zachodniej Norwegii, wciśnięte pomiędzy północny skraj jeziora Årdalsvatnet, a strome ściany gór po obu stronach doliny Utladalen. W okolicy znajduje się kilka ciekawych szlaków i szczytów wartych zdobycia. Przymierzając się do wędrówki w tamtym rejonie nie wiedziałem dokładnie jakich warunków się spodziewać. Czy góry będą pokryte grubą warstwą śniegu? Czy da się wejść na któryś ze szczytów? Czy może lepiej udać się na wycieczkę po bardziej płaskim terenie? Zawczasu przygotowałem sobie dwie, trzy alternatywne trasy, aby pięciogodzinna jazda samochodem do Øvre Årdal nie okazała się daremna.

To miał być piękny, sloneczny dzień, a prognozy zapowiadały nawet dwadzieścia dwa stopnie. Idealnie na wędrówkę. Zanim jednak dotarłem na miejsce, musiałem przejechać przez teren położony przy jeziorze Tyin oraz wzdłuż doliny Tyedalen, gdzie wciąż jeszcze królowała biel, a czujnik temperatury w aucie wskazywał okolice 0 stopni. Nawet gdy zbliżałem się już do celu, a nawigacja wskazywała jedynie dwadzieścia minut jazdy, na zewnątrz było wciąż biało i przeraźliwie zimno. Dolina Tyedalen przeszła w Moadalen, a ja w końcu mogłem ujrzeć miasteczko w dole. Prowadziła do niego droga pełna serpentyn na stromym zboczu i kilka tuneli. Już tutaj mogłem dojrzeć białą czapę pokrywającą szczyty gór i wiedziałem, że raczej nie ma się co pchać na jakikolwiek z nich. Ale poniżej okolica była zielona i w niczym nie przypominała tych zimowych krajobrazów sprzed zaledwie kilku minut. Opcją, która mi pozostała była wędrówka dnem doliny Utladalen. Miałem nadzieję zrobić pętlę, zahaczając o wodospad Vettisfossen, starą farmę Vettismorki i wrócić doliną Hjelledalen.

Dojechałem na bezpłatny parking przy wodospadzie Hjellefossen. Pomimo prognoz, poranek wciąż był jeszcze mroźny. Ubrałem ciepły polar, założyłem plecak i ruszyłem na szlak. Teren znajduje się w granicach obszaru chronionego Utladalen, wobec czego używanie dronów jest zabronione.

Po kilkuset metrach dotarłem do mostu nad rzeką Utla oraz znajdującej się za nim kafejki i centrum turystycznego. O tej porze było jeszcze zamknięte, ale urocze drewniane domki zachęcały, aby przystanąć i zrobić sobie tutaj przerwę. Poszedłem dalej. Szeroka żwirowana droga biegła wzdłuż wartkiej rzeki. Po drodze kilkukrotnie musiałem przechodzić przez most. Cieszyłem oczy widokami. Minąłem kolejny z wodospadów przy trasie, Avdalsfossen znajdował się na przeciwnym brzegu rzeki i wyglądał imponująco. Nieco dalej natknąłem się na odchodzący stromo w górę szlak, który prowadził do Gravdalen lub Stølsmaradalen. Była to jedna z alternatywnych tras w okolicy, ale wydawała się bardzo stroma i biegła prawdopodobnie w rejonach, gdzie wciąż zalegało mnóstwo śniegu.

Kilka kilometrów dalej znajdowało się stare gospodarstwo Vetti Gard. Obecnie mieści się tam schronisko obsługiwane przez DNT. Droga kończyła się właśnie tutaj, ale można było kontynuować marsz jednym z dwóch szlaków. Jeden prowadził pod wodospad Vettisfossen, jakiś kilometr dalej, po drodze można było dojść do mostu linowego łączącego wspomniany szlak do Stølsmaradalen. Druga ze ścieżek prowadziła w górę, w kierunku wodospadu Vettisfossen oraz dalej, do farmy Vettismorki.

Wejście na około 700 metrowy płaskowyż nie było łatwe, ale gdy już się tam znalazłem, szło się dużo łatwiej. Wkrótce dotarłem do rzeki Morkaelvi, która ginęła za urwiskiem tworząc wodospad, ale z tego miejsca nie było nic widać. Ścieżka prowadząca na punkt widokowy biegła dalej i wkrótce pojawiły się barierki i ostrzeżenia, by nie podchodzić do krawędzi. Wreszcie doszedłem do punktu widokowego i metalowej platformy zamontowanej nad pionową ścianą dokładnie naprzeciwko wodospadu. To co ujrzałem, robiło oszałamiające wrażenie. Pojedynczy strumień wody o szerokości 23m, przewalający się przez krawędź skały i lecący pionowo daleko w dół. Wg oficjalnych informacji, pionowy spadek wynosi aż 275 m co czyni go najwyższym wodospadem z pionowym spadkiem w całej Europie. Ta liczba robi wrażenie. A ujrzeć coś takiego na żywo, zwłaszcza w okresie wiosennym, gdy przepływ jest najsilniejszy, to spore przeżycie.

Po krótkiej przerwie udałem się dalej. Mój plan, by odbić w kierunku Hjelledalen zdawał się być trochę ryzykowny. Najbliższe szczyty pokrywała biała pokrywa i podejrzewałem, że przeprawa w tamtym kierunku może być ciężka. Uznałem więc, że dojdę do pobliskiego Vettismorki i wrócę tą samą trasą.

Vettismorki nie przypominało farmy. Raczej niewielkie skupisko niewielkich domków wypoczynkowych. Dwie hytty należały do DNT i można by pomyśleć, aby spędzić tu noc następnym razem. Całość położona na rozległej polanie po obu stronach przepływającego przez środek strumienia, w otoczeniu pokrytych śniegiem szczytów gór, tworzyła sielski krajobraz. Słońce dawało się już mocno we znaki i aż się prosiło o jakąś przerwę dla nabrania sił przed drogą powrotną.

Zjadłem coś, napiłem się wody, posmarowałem skórę na karku i ramionach kremem z filtrem i ruszyłem z powrotem. Przechodziłem ponownie mijając te same miejsca i wydawało się, że czas biegnie jakoś szybciej, a trasa nie jest aż tak wymagająca. No ale w końcu tym razem było z górki. Doszedłem do platformy widokowej przy wodospadzie Vettisfossen, potem zszedłem do starej farmy Vetti Gard, a stamtąd żwirowaną drogą do kafejki na początku szlaku. Stamtąd był już rzut kamieniem na parking przy wodospadzie Hjellefossen. Całość wyniosła 20 km i zabrała mi jakieś 9 godzin. Pozostało jeszcze kolejne 5 godzin w samochodzie by dostać się do domu.

Øvre Årdal is a small, industrial town in western Norway, squeezed between the northern edge of Lake Årdalsvatnet and the steep mountains on both sides of the Utladalen valley. There are several interesting trails and peaks worth conquering in the area. When I was planning to hike there, I didn’t know exactly what conditions to expect. Would the mountains be covered in a thick layer of snow? Is it possible to climb any of the peaks? Or would it be better to go on a hike in flatter terrain? I had prepared two or three alternative routes in advance so that the five-hour drive to Øvre Årdal wouldn’t be in vain.

It was supposed to be a beautiful, sunny day, and the forecast called for up to twenty-two degrees. Perfect for a hike. Before I got there, however, I had to drive through the area around Lake Tyin and along the Tyedalen valley, where it was still white, and the temperature sensor in the car showed around 0 degrees. Even as I approached my destination, and the navigation indicated only a twenty-minute drive, it was still white and freezing cold outside. The Tyedalen Valley turned into Moadalen, and I could finally see the town below. There was a steep, serpentine road leading to it, and a few tunnels. From here I could already see the white cap covering the peaks of the mountains, and I knew that I shouldn’t push myself to any of them. My only remaining option was to hike along the bottom of the Utladalen Valley. I was hoping to make a loop, visiting the Vettisfossen waterfall, the old Vettismorki farm, and return through the Hjelledalen valley.

I arrived at the free parking lot at the Hjellefossen waterfall. Despite the forecast, the morning was still frosty. I put on a warm fleece, put on my backpack, and set off on the trail. The area is within the boundaries of Utladalen Landscape Protection Area, so drones are not allowed.

After a few hundred meters I reached the bridge over the Utla River and the café and tourist center behind it. At this time it was still closed but the charming wooden houses encouraged me to stop and take a break. I continued on. A wide gravel road ran along the fast-flowing river. On the way I had to cross the bridge few times. I enjoyed the views. I passed another waterfall on the route, Avdalsfossen was on the opposite bank of the river and looked impressive. A little further on I came across a trail leading steeply uphill to Gravdalen or Stølsmaradalen. This was one of the alternative routes in the area but it seemed very steep and probably ran through areas where there was still a lot of snow.

A few kilometers further on was the old Vetti Gard farm. It is now a shelter operated by DNT. The road ended here but you could continue along one of two trails. One led to the bottom of Vettisfossen waterfall, about a kilometre further on, and along the way you could reach a rope bridge connecting the aforementioned trail to Stølsmaradalen. The other path led up towards the Vettisfossen waterfall and further on to the Vettismorki farm.

The ascent to the approximately 700-metre plateau was not easy, but once I was there it was much easier. Soon I reached the Morkaelvi River, which disappeared behind the cliff into a waterfall, but from there you could not see anything. The path leading to the viewpoint continued and soon there were barriers and warnings not to go near the edge. Finally I reached the viewpoint and a metal platform mounted above the vertical wall directly opposite the waterfall. What I saw was stunning. A single stream of water, 23 metres wide, crashing over the edge of the rock and falling straight down far below. According to official information, the vertical drop is 275 m, making it the highest waterfall with a vertical drop in Europe. This number is impressive. And seeing something like this live, especially in spring, when the flow is the strongest, is an extraordinary experience.

After a short break I continued on. My plan to turn towards Hjelledalen seemed a bit risky. The nearest peaks were covered in white and I suspected that the crossing in that direction might be difficult. So I decided to walk to nearby Vettismorki and return the same way.

Vettismorki did not resemble a farm. More like a small cluster of small holiday cottages. Two of the cabins belonged to the DNT and I couldn’t resist of think about spending the night there next time. The whole thing, situated on a large clearing on both sides of a stream flowing through the middle, surrounded by snow-capped mountains, created an idyllic landscape. The sun was already making its presence felt and it was just begging for a break to regain strength before the return journey.

I ate something, drank some water, applied sunscreen to the skin on my neck and arms and set off back. I walked past the same places again and it seemed that time was passing faster and the trail wasn’t as demanding. But then again, it was all downhill this time. I reached the viewing platform at Vettisfossen waterfall, then went down to the old Vetti Gard farm, and from there along a gravel road to the café at the beginning of the trail. From there it was just a stone’s throw to the car park at Hjellefossen waterfall. The whole thing was 20 km and took me about 9 hours. I still had another 5 hours in the car to get home.